Melek yatırımcı, özellikle küçük girişimler ya da start-up’lar için maddi (finansal) destek sağlayan yatırımcıya verilen isimdir. Bu melek yatırımcılar genellikle yapılmış olan girişimin ailesi ya da yakın çevresi tarafından yapılan yatırımlar olarak ta bilinmektedir. Melek yatırımcıların girişime yaptığı finansal destek sayesinde girişimin hızlı bir şekilde büyümesine doğrudan etki eder. Yapılan bu yatırımlar genellikle tek sefer gerçekleştirilen finansal destektir. Bu destekler sayesinde girişimler kuruluş aşamasındaki zorlukların aşılmasına en büyük destek ve ihtiyaç olarak görülür.
Melek yatırımcıların Özellikleri Nelerdir?
- Genellikle klasikleşmiş yatırımların aksine %25’den daha fazla getiri getiren girişimlere finansal destek sağlarlar.
- Yatırımcı olduğu girişimlere finansal desteğin yanında danışmanlık görevlerini de üstlenirler
- Finansal destek bulunurlar. Finansal desteğin aslında dönüşümlü bir kazanç olduğu bilinse de manevi desteği de gösterirler.
- Finansal destek yaptığı girişimlere kendi bilgi ve tecrübeleri sayesinde danışmanlık yaparak yönetim ve pazarlama alanlarında öncülük ederler
- Özellikle melek yatırımcılar, start-up’ların ilk kuruluşunda yatırım yapak isterler. Bu girişim aslında riskli olsa da melek yatırımcılar genellikle %10 oranında bu start-up’ların arasında bulunur. Melek yatırımcıların yaklaşık %85’ten fazlası diğer girişimlere yatırım yapmış olur ve bu yatırımlardan daha fazla gelir elde etmek için diğer yatırımlarının peşlerinden giderler.
- Melek yatırımcıların diğer yatırımcılarından ayıran en büyük ve en önemli sebebi “bir girişimin kuruluş aşamasından sonra oluşabilecek zorlukları aşması için yatırım yaparlar”. Bu nedenle melek yatırımcı, giriş sermayesi yatırımcılarından ayıran en önemli özelliktir.
Başarısız olan girişimlere finansal destek sağlayan melek yatırımcı, bu finansal desteği sayesinde yatırmış olduğu desteği tamamıyla kaybettiğini bilir.
Bu sebeple profesyonel melek yatırımcılar;
- Halka arz
- Tanımlanmış
- Satın alınmaya hazır
- Güçlü stratejileri olan
Girişimlerin fırsatlarını kollayarak yatırımlarını gerçekleştirir. Melek yatırımcıları özetlemenin en kolay yolu ise ‘nakit paraları fazla olan ve klasik yatırımcıların yatıracağı finansal destekten fazla destek sağlayabilecek’ firma ya da şahıslardır. Klasik bir melek yatırımcı, yatırım yaptığı girişimden %25 ve daha üstünde bir getirinin gelmesini amaçlar.
Melek yatırımcının bir diğer tanımı ise öz kaynak finansmanı sağlayıcısıdır. Elinde olan finansal güç sayesinde girişimlere kaynak sağlayarak karşılığında ise girişimin elinde olan hisse senetlerinden belirli bir kısmını alır. Kısaca ‘al gülüm ver gülüm’ terimi ile tam olarak anlatılabilir.
Melek Yatırımcıların Avantajları Nelerdir?
- Melek yatırımcı, yatırım yapacağı girişimi araştırarak, girişimin hangi aşamalarda ne kazanımlar elde edeceğini bildiği için riski yüksek olan girişimlere finansal destek sağlamaz. Bu nedenle yatırım yaptığı girişimden %25 ve daha fazla gelir elde edeceğini bilir.
- Melek yatırımcılar, dilediği her sektöre finansal destek sağlayacağı için start-up melek yatırımcılarından faydalanma olanağına sahiptir.
- Melek yatırımcının bir girişim için sağladığı finansal destek sayesinde başka yatırımcıların dikkatini çekeceği için kazan kazan durumuna geçer. Bu nedenle yatırım yapması daha fazla yatırım geleceğinin işareti olduğu için yatırdığı miktardan daha fazlasını kazanacağı anlamına gelir.
- Melek yatırımcıları finansal desteğin yanı sıra kredi imkânı da sunarak gelirlerini büyük ölçüde katlayabilmektedir. Yani yatırımın yanında kredi imkânı sunarak girişimi kendilerine borçlandırma imkânına sahiptir.
- Girişimin başarılı olduğu zamanlarda yatırdığı miktarın daha fazlasını kazanarak yeni girişimler için finansal desteğini çok rahat bulma şansına sahip olur.
Melek Yatırımcıların Dezavantajları Nelerdir?
- Melek yatırımcılığın ilk ve en önemli dezavantajı şirket sahibi olsanız da kontrolün tamamen sizde olmamasıdır. Yatırımcı olarak finansal desteği sağlayıp, pazarlama ve yönetim alanında destek verseniz de kontrolün tamamı sizde değildir. Bu nedenle finansal destek sağlamış olduğunuz girişim herhangi bir başarısızlık durumunda yatırdığınız miktarı maalesef geri alma şansınız bulunmamakta.
- Yatırımcıların güvenilirliği konusunda endişeye düşüren bazı nedenler olabilir. Bu nedenle melek yatırımcı aranırken girişimin bulunduğu ülke ve prestiji ön olanda tutarak yatırımcı aranır.
Bireysel Katılım Yatırımcısı Nedir?
Dünyanın farklı bölgelerinde Angel Inverstor, Business Angel olarak isimlendirilse de son zamanlarda Melek yatırımcı olarak kullanılan bu isim Yönetmeliğe Bireysel Katılım Yatırımcısı olarak girdi. Bireysel Katılım Yatırımcısı, bir girişime ilk olarak finansal desteğin yanında elde ettiği tecrübelerini de aktaran kişilerdir. Bireysel katılım yatırımcıların asıl amacı girişimlerin başlangıç aşamalarında oluşabilecek finansal destek ya da sorunları ortadan kaldırarak girişimin herkes tarafından tanınacağı güne kadar destek sağlamasıdır.
Yönetmeliğe göre Bireysel Katılım Yatırımcısı sadece gerçek bireylere verilecek. Bu nedenle herhangi bir kuruma Bireysel Katılım Yatırımcısı lisansı verilmeyecek. Bu nedenle en önemli nokta ise Bireysel Katılım Yatırımcılığı sisteminde sadece Lisanslı Yatırımcıların gerçek kişilerden oluşacağıdır.
Bireysel Katılım Yatırımcısı Ortak Yatırımları Nedir?
Yönetmeliğe göre en az iki bireysel katılım yatırımcı lisansına sahip iki kişi bir araya gelerek Bireysel Katılım Yatırımcı ortağı olabiliyor. Bu iki ortağın diğer Bireysel Katılım Yatırımcılarına göre avantajları bulunmaktadır.
Bu avantajlar ise;
- Bireysel Katılım Yatırımcıları, bireysel katılım yatırımlarına ek olarak, lisanslarının beş yıl süresi boyunca toplamda en fazla yirmi farklı girişime finansal destek sağlamak için devletten finansal destek alma imkânına sahip olurlar.
- Bireysel Katılım Yatırımcıları, yatırım yapmak istedikleri her bir girişim için yıllık bazda000.000 Türk Lirası yatırabilirler. Bireysel Katılım Yatırımcıları, ortak yatırımlarında kendi aralarında ‘bir lider ortak’ seçerek Bireysel Katılım Yatırımcıları ağı aracılığıyla seçilen Lider ortak hazineye bildirilir. Lakin lider ortak hazineye bildirilmeden yapılan finansal destekler Bireysel Katılım Yatırımcıları Ortak Yatırımı olmaz.
“Dünyanın farklı bölgelerinde Angel Inverstor, Business Angel olarak isimlendirilse de son zamanlarda Melek yatırımcı olarak kullanılan bu isim Yönetmeliğe Bireysel Katılım Yatırımcısı yapılan yasal düzenleme ile 15 Şubat 2013 Tarihli Resmi Gazete’de yer alan ‘Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik’ ile gerçekleştirilmiştir. Yönetmelikte Melek Yatırımcı, Bireysel Katılım Yardımcısı (BKY), olarak değiştirilmiş, kişisel girişimler ya da tecrübelerin ve birikimlerin başlangıç aşamasından büyüme aşamasına kadar finansal desteklerin yanı sıra elde ettikleri tecrübeleri başlangıç aşamasındaki girişim ya da şirketlere aktaran gerçek kişiler olarak yönetmelikte yer almıştır”.
Yapılan bu düzenleme ile yönetmelikte değişen isim sayesinde girişimlere yatırımın daha cazip hale gelerek finansal ve tecrübelerin daha fazla artması ve devlet desteği imkânına olanak sağlamıştır. Yönetmeliğe göre Bireysel Katılım Yatırımcı lisansına sahip olan yatırımcılar, anonim şirketlere ait olan hisseleri minimum 2 yıl ellerinde tutmaları kaydıyla, hisse tutarlarının %75’ine denk olacak şekilde kazançlarından indirim sağlamalarına olanak sağlamaktadır.
Bunların yanı sıra Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB tarafından girişimlere araşıtrmai geliştirme ve yenilik imkânları sunmak amacıyla, girişimleri son 5 yıl içinde yatırım alan şirketlere %100 oranında destek sağlayacağını açıklamışlardır.
Not: Bireysel Katılım Yatırımcılarının vergi indiriminden yararlanabilmeleri için yatırım yapacakları girişimlerin (şirket), sadece anonim şirket olarak kurulmuş olması gerekmektedir. Eğer anonim şirketi ise yıllık ortalama indirim miktarı ise 1.000.000 Türk Lirası.
Bireysel Katılım Yatırımcılarının Kullandığı Bazı Terim ve Anlamları:
- Bakir Melek: İlk kez bir girişimi destekleyecek olan yatırımcılar için kullanılan terim.
- Tecrübeli Melek: Geçmiş 3 yılda herhangi bir girişime finansal ya da tecrübelerini aktarmamış olmak ve daha önceki dönemlerde farklı girişimlere yatırım yapan kişilerdir.
- Refah Artırıcı Melek: Yatırım konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip, daha önce farklı alanlardaki pek çok girişime finansal destek sağlayan ve destek sağlamaya devam eden iş insanına verilen isim.
- Girişimci Melek: Kişilik olarak girişimci bir yapıya sahip, maddi yönden herhangi bir sorunu olmayan ve borsada farklı alanlarda yatırım yapmış ya da yatırıma devam eden kişi.
- Gelir Arayan Melek: Belirli bir finansal güce sahip yeni yatırımlar arayarak gelir bekleyen yatırımcı.
- İş Meleği Ağı: Girişimcileri ve melek yatırımcıları bir araya getiren kuruluş ya da organizatör. Bu kuruluş tamamen tarafsız davranır ve birbirleri ile iletişim kurmalarını sağlayarak yatırım yapmak isteyen melekleri ya da finansal desteğe ihtiyaç duyan kişileri bir araya getirerek ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar.
- Eşleşme Süreci: Girişimci ve melek yatırımcılarının yatırım yapmak ya da yatırım almak amacıyla son kez bir araya geldikleri aşamadır.
- Anlaşma Süreci: Girişimci ve yatırımcı arasında yapılan bir ortaklık.
- Yatırım Fonu: Girişimciler tarafından melek yatırımcılarına girişim yapmaları için sunum yaptığı toplantı. Bu toplantı genellikle 15 ile 20 dakika arasında sürmektedir.
- İş Melekleri Sendikası: Birden fazla iş meleğin bir araya gelerek tek çatı altında toplanarak fonların nasıl kullanılacağı ve yeni fikirlerin paylaşıldığı topluluk.
- Sarı Melek: Bir yıl içinde 2 farklı girişime finansal ve tecrübe paylaşımı yapan kişi.
- Yatırım Hazırlığı: Girişimci ve melek yatırımcının bir araya gelerek taleplerini ilettiği aşama.
- Çıkış Yolu: İş meleklerinin, finansal ve tecrübelerini aktardığı girişimden kendi hisselerini satarak ayrıldığı aşamadır.
Sonuç: Melek yatırımcı olmayı düşünen kişi ya da kişiler, sadece finansal desteğin yanında kendi elde ettikleri bilgi ve tecrübeleri de girişimlere aktarmalıdır. Bu nedenle yatırım yaptığınız işletmelerden gelir elde edebilirsiniz. Unutmayın her girişimden kazanç elde edemezsiniz.
