Bazı insanlar vardır sıfırdan başlayıp büyük paralar kazanır. Herkes onların paralarından söz eder. Hayatta oldukları sürece de haklarında hep konuşulur. Ama sonra? Sonra unutulurlar…
Size bu yazımda ise bambaşka bir insandan söz edeceğim. Hayatı, tarih kitabı gibi. Osmanlılar ile gözünü açmış, Genç Türkiye Cumhuriyeti ile ilk adımlarını atmış, büyüyen Türkiye ile büyümüş, dev olmuş ancak devliğini göstermemiş. Devlet varsa ben de varım demiş. Tek başına bir sembol, bir müessese olmuş. Türk özel sektörünün kuruluş ve gelişme tarihini adeta elleriyle yazmış. Bu kişinin adı: Vehbi Koç…
Çocukluk Yılları:
Vehbi Koç 1901 yılında Ankara’da doğmuştur. Temelleri 1927’de atılan Koç Holding’in kurucusudur. 250 yıllık Ankaralı bir aileden gelen Vehbi Koç’un çocukluğunun geçtiği yıllarda elektrik, su hatta kömür sobası bile yok. O yılları Koç şöyle anlatıyor: “Ders çalışmak, kitap okumak, hesap yapmak için 8 numaralı lambayı yakardık. Misafir geldiği zaman da 14 numaralı lamba veya lüks…”
Vehbi Koç’un çocukluğunda en unutamadığı olaylardan biri ise İkinci Meşrutiyet’in ilanıdır. Hükümet Meydanı’nda efelerin oynadığı ve bir hafta süren şenliklerin yaşandığı o günler…
5 yaşında “Topal Hocanın Mektebi” denilen mahalle okuluna gider. “Bu mahalle okulları, Atatürk devri başlar başlamaz Ankara’da tarihe karıştı” diyen Koç’u mahalle okulundan sonra kiralık bir evde eğitim veren ilkokula verirler.
Vehbi Koç çok başarılı bir öğrencidir. Bu başarısını da çevresindeki insanlar fark eder. İlkokulu birinci bitirdikten sonra Ankara’da Taş Mektep adında idadi okuluna devam eder. (Bu şimdiki liselerin karşılığıdır.) Lise yılları da sınıf birincilikleri ve ikincilikleriyle geçer. Vehbi Koç, okuldaki başarısına rağmen iş hayatına atılmak için okulu bırakır ve erken yaşta çalışmaya başlar.
1917 yılında babasıyla birlikte esnaflığa başlayan Koç, bakkallarında; ayakkabı lastiği, şeker, zeytin, makarna, kaşar gibi ürünler satmaya başlar. Türk sanayiinin öncülerinden Vehbi Koç’un iş hayatı işte böyle başlar.
1926 yılında önemli bir gelişme olur. Koç, babasının ticarethanesini devralır. Böylece Koçzade Ahmet Vehbi firması kurulur. Bir yandan ticaretle uğraşırken, diğer yandan Ford ve Standart Oil gibi yabancı şirketlerin Türkiye temsilciliklerini alarak işlerini büyütür.
Vehbi Koç 1927’de 26 yaşındayken Ankaralı tüccar Sadullah Aktar Bey’in kızı Sadberk Hanım’la evlenir. Teyzesinin kızı olan Sadberk Koç ile evliliğinden dört çocuğu olur.
1934 yılında sanayi alanında ilk teşebbüsünü yapan Koç, Haliç Sütlüce’de Hovagimyan Biraderler’in boru fabrikasına ortak oldu. Ancak hesapların iyi yapılmaması üzerine fabrika batmış. Vehbi Koç’a göre ders olan bu olaydan sonra, şöyle düşünmüş:
Başkasının kurduğu işe ortak olmam. Kendi kurduğum işe ortak ararım.
Koç Holding Kuruluyor
1937 yılında İstanbul’da ilk şubesini açtı. Fermenciler’de 100 bin lira sermayeli Vehbi Koç ve Ortakları Kolektif Şirketi’ni faaliyete geçirdi. 1 yıl sonra ise şahıs şirketlerinin uzun ömürlü olmadığını gördü ve sermayesi 300 bin lira olan Koç Ticaret Anonim Şirketi’ni kurdu. Sonrasında da büyümeye devam etti.
1950’li yıllarda ise otomotiv, beyaz eşya, radyatör, elektronik cihazlar, mensucat, kibrit ve benzeri birçok ürün için yerli üretimde adımlar atar.
1948’de, General Electric’i Türkiye’de ampul fabrikası kurmaya ikna eden Koç, ortak yatırıma girer ve fabrika 1952’de üretime başlar.
1954’te ise Türk otomotiv sanayiinin ilk kuruluşu olan Türk Traktör üretime geçti. Türk Demir Döküm Fabrikası açıldı.
1955 yılında Arçelik üretime başladı.
1961 yılında Aygaz faaliyete geçti.
Türkiye’nin ilk holdingi: Koç Holding
Sanayi şirketlerinin sayısı giderek artınca Vehbi Koç bunları bir merkezden yönlendirmek ve en iyi kaynak tahsisini yapmak için 1963’te Türkiye’nin ilk holdingi olan Koç Holding’i kurdu.
Holding kurulduktan sonra da yeni şirketler birbirini takip etti. 1966’da Anadol marka otomobiller Anadolu yollarına çıktı.
1967 yılında Tat Domates Salçası Fabrikası kuruldu.
1968’de ise Türk otomotiv sanayiinde önemli bir adım atıldı ve Fiat ile ortak Tofaş kuruldu. Tofaş 1971’de, ismini Sultan Murat’tan alan Murat marka otomobillerin üretimine başladı. 1970’te Türkiye’nin ilk ihracatçı sermaye şirketi olan Ram faaliyete geçti.
Antalya’da 25 Şubat 1996 yılında başarılar dolu hayatına gözlerini yumdu.
Vefatının ardından iki söz:
Sakıp Sabancı
O bir üniversiteydi. Ben ondan çok şeyler öğrendim, çok ders aldım. Ufak tefek rekabetimiz olurdu ama medeni ölçüler içinde olurdu. Vehbi Koç gibiler çoğalırsa, bu memleket çok ileriye gider.
Bülent Eczacıbaşı
Önder girişimci ve örnek yurttaş Vehbi Koç’u kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyiz. Türkiye’de sanayileşmenin öncüsü Vehbi Koç, girişimlerini kurumsallaştırarak gelecek kuşaklara aktarmıştır.
Sosyal Alandaki Girişimleri:
Vehbi Koç Öğrenci Yurdu (1946)
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Vehbi Koç Göz Bankası (1963)
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Enstitüsü (1964)
Türk Eğitim Vakfı (1967)
ODTÜ Vehbi Koç Öğrenci Yurdu (1968)
1976’da, Taksim’de bulunan Atatürk Kitaplığı’nı İstanbul Belediyesi’ne armağan eder.
1980 yılında merhume eşi Sadberk Hanım’ın anısına, Türkiye’nin ilk ciddi özel müzesi olan Sadberk Hanım Müzesi kurulur.
1987’de yabancı dilde eğitim veren Vehbi Koç Vakfı Koç Özel Lisesi açılır.
1993 yılında Koç Üniversitesi eğitime başlar.
Gandhi’den Plaket:
1987’de Milletlerarası Ticaret Odası Vehbi Koç’u “Yılın İşadamı” ilan eder. Plaketi, eski Hindistan Başbakanı Rajiv Gandhi verir. Ödülü aldıktan sonra “Her şeyimi, bana yaptıklarımı gerçekleştirme imkânı veren güzel ülkeme borçluyum” der.
Girişim Haberleri Kimdir?
Girişim Haberleri; Kasım 2020’den beri etkin ve aktif faaliyet gösteren, girişimcilik ekosistemine ait her bir parçaya değer vererek ilerleyen bir haber ve içerik sitesidir. Girişim Haberleri’nin en büyük misyonu, iş dünyasına hükmeden girişim ve yatırım aksiyonlarını inovatif bir ele alış ile bu sistemin parçası olan herkese dağıtmaktır. En büyük amacımız ise, ekosistemin en büyük haber kaynağı ve en çeşitli içerik üreticisi olarak, okurlarımıza yalnızca gelişmeleri iletmek değil, onların da bu gelişmelerin bir parçası olduklarını hissettirmektir. Siz de ekosistemdeki gelişmelerden haberdar olmak istiyorsanız bültenimize abone olabilir, bu ekosistemin bir parçası olarak her gün büyümek ve gelişmek istiyorsanız bizleri sosyal medya hesaplarımızdan takip ederek ailemize katılabilirsiniz.
Dilerseniz Girişim Haberleri İnstagram hesabına buradan ulaşabilirsiniz.
Dilerseniz Girişim Haberleri Linkedin hesabına buradan ulaşabilirsiniz.
