Uyku Kronotipinizi Keşfedin!
Sabahları erken kalkmayı mı seversin yoksa akşamlara kadar uyumayı mı? Bu soru sana önemsiz gelmiş olabilir ama aslında hiç de değil. Günlük aktivitelerimizle ve uykumuzla olan ilişkimiz sabah insanı mı, gece kuşu mu olduğumuza göre çok değişir.
Gün içinde yaptığımız işler, verimliliğimiz, aktivitelerimiz ve hatta ruhsal durumumuz uykumuzla bire bir ilişkili. Uyku hayatımızda bu kadar önemli bir yer tutarken gece insanı mı gündüz insanı mı olduğumuzu keşfetmek oldukça işimize yarar olacaktır. Bu keşif için bize yol gösterici olacak şey ise uyku kronotipimizi öğrenmek.
Kronotip Nedir?
Fiziksel ve genetik faktörlerin etkileriyle oluşan, biyolojik saatin altında yatan davranışsal görünümdür. Bir kişinin kronotipi onun 24 saatlik zaman diliminde hangi vakitlerde uyumaya meyilli olduğunu ifade eder. Kronotipteki iki uç nokta akşamcıl ve sabahcıl uyku periyodlarıdır. Sabahcıl tipler akşam erken yatıp sabah erken kalkan, fiziksel ve bilişsel performansları gündüzleri yüksek olan kişilerdir. Akşamcıl tipler ise geç yatıp sabahları zor kalkan ve performansı akşam saatlerinde yükselen kişilerdir. Başka bir deyişle kronotipin sana özel bir saattir.
Kronotipimizi belirleyen en önemli etken biyolojik yapımız gibi görünse de bu durum çok da öyle değildir. Genetik, psikolojik ve çevresel faktörler de kronotipimizi belirlemede devreye girer. Bu yaşam stilimizin kronotipimizi belirlediği anlamına gelse de kronotipimiz hayatımız boyunca aslında aşağı yukarı aynı kalır. Burada yapmamız gereken ve önerilen ise; kronotipimizi değiştirmeye çalışmak yerine, hayatımızı kronotipimize uydurmak gerekiyor.
Kronotip; kişinin geceleri sabaha kadar oturmaktan hoşlanan mı yoksa erken yatıp, erken kalkma alışkanlığı bulunan bir kişi olduğunu mu tanımlamak amacıyla kullanılıyor.
Uyku Kronotipini Bilmek Neden Önemlidir?
Yaş, genetik, çevresel uyaranlar, stres, çeşitli hastalıklar ve benzeri birçok değişken uyku kronotipinizin belirlenmesinde rol oynuyor. Dünya nüfusunun yarısına yakın bir kısmı hemen hemen aynı kronotipin özelliklerini taşıyor olsa da, farklı kronotiplere sahip insanlar da bulunuyor. İlerleyen yaş, uyuyup uyandığınız saatleri, uyku sürenizi, kolay veya zor uykuya dalmanızı etkileyebiliyor; bu nedenle yaş ilerledikçe kronotipiniz de değişebiliyor. Öte yandan uyku kalitesini düşüren stres, aşırı düşünmeye yatkın bir zihin veya bazı hastalıkların sebep olduğu farklı durumlar kronotipin belirlenmesinde etki edebiliyor. Örneğin, zaman zaman yoğun stres yüzünden uykuya dalmakta güçlük çekiyor ve bu nedenle yorgun hissediyor olabilirsiniz. Hayatınızda her şey yolunda gittiğinde ise daha dinç, daha enerjik bir yaşam sürdürebilirsiniz.
Uyku kronotipleri
Uzmanların detaylandırmasına göre gündüz ve gece tipleri olarak iki temel gruba ayrılan uyku kronotipleri daha detaylı ve belirleyici çeşitli özelliklerine göre dört grupta toplanıyor. Bu dört farklı kronotip; Ayı kronotipi, Kurt kronotipi, Aslan kronotipi ve Yunus kronotipi olarak adlandırılıyor.
AYI KRONOTİPİ
Güneşin doğuş ve batış saatlerine göre uyuma ve uyanma eğiliminde olan ayılar; gündüz boyunca kendilerini daha enerjik ve güçlü hissediyor. Sabahın ilerleyen saatlerinde daha üretken olan bu kronotip; öğleden sonra ise yavaş yavaş yorulmaya ve enerjisini kaybetmeye başlıyor.
Uyku bilimcilere göre dünya nüfusunun yaklaşık %50’si ayı kronotipine sahip. Ayı kronotiplerinde kişinin uyku rutini ve uyanıklık durumu güneşin döngüsüne uyumludur. Ayı kronotipindekiler genel olarak kolayca uykuya dalabilir ve sabahları sorunsuz bir şekilde uyanabilirler. Genellikle gün içinde enerjileri yüksektir, en verimli saatleri öğleden öncedir.
KURT KRONOTİPİ
Nüfusun çoğunluğunun aksine gecenin ilerleyen saatlerine kadar ayakta kalan ve geç saatlerde uyuyan kurtlar; genel nüfusun yaklaşık %15-20 gibi bir bölümüne tekabül ediyor. Bu sınıftaki kişiler, günün ortasında ve daha çok akşam saatlerinde daha üretken oluyor.
Kurt kronotipine sahip kişiler sabahları uyanmakta güçlük çekebilirler, gün boyu ihtiyaç duydukları enerjiyi toplayabilmek için biraz daha geç uyanmak isterler. Onlara göre öğlenin ilerleyen saatleri çalışmak için en ideal zamanlardır. Yaratıcılıklarını tetiklemek için akşam saatlerinde farklı aktivitelerle zaman geçirmek isteyebilirler. Kurt kronotipine sahip kişiler, içe dönük ve çekingen kişilik özellikleri ile ön plana çıkabilirler.
ASLAN KRONOTİPİ
Sabahın en erken saatlerinde, başkaları uyurken uyanan aslanlar; sabahın ilk saatlerinde oldukça verimli ve üretken oluyorlar. Öğle saatlerine varmadan işlerinin büyük bir çoğunluğunu halleden aslanlar; gün batımıyla birlikte yorgun düşüyor ve verimliliklerini kaybediyor.
Kurt kronotipindeki kişilerin aksine, aslan kronotipine sahip bireyler çoğunlukla sabahları erken kalkmayı severler; öğlene kadar verimli ve odaklı bir şekilde çalışıp saat 12.00’ye kadar neredeyse tüm işlerini tamamlarlar. Öğleden sonra ise enerjileri düşmeye başlayabilir ve kendilerini yorgun hissedebilirler. Akşam saatlerinde erkenden dinlenmeye ve uyumaya çalışırlar. Sabah erkenden çalışmaya başlayan aslan kronotipleri genellikle lider ruhludurlar.
YUNUS KRONOTİPİ
Genellikle geceleri sık sık uyanan, bu yüzden de düzenli bir uyku alışkanlığına sadık kalmakta zorluk çeken yunuslar; işlerini sabahın ortasından öğleden sonranın ilk saatlerine kadar tamamlıyor. Belli bir uyku düzenine sahip olmayan, çeşitli faktörlere bağlı olarak uykusu sık sık bölünen kişiler, yunus kronotipinin özelliklerini taşıyabilirler. Sabahları uyanmakta zorluk yaşasalar da uyandıktan sonra gün ortasına kadar verimli işler yapabilirler. Genellikle kesintisiz uyuyamazlar. Düzensiz uyku alışkanlıkları nedeniyle çoğu zaman yorgun hissederler. Özellikle uykuya dalarken başarısızlıklarını düşünmeleri uyku verimlerinin daha da düşmesine neden olabilir. Düzensiz uyku rutinleri nedeniyle beslenme alışkanlıkları da düzensiz hale gelebilir.
Girişim Haberleri Kimdir?
Girişim Haberleri; Kasım 2020’den beri etkin ve aktif faaliyet gösteren, girişimcilik ekosistemine ait her bir parçaya değer vererek ilerleyen bir haber ve içerik sitesidir. Girişim Haberleri’nin en büyük misyonu, iş dünyasına hükmeden girişim ve yatırım aksiyonlarını inovatif bir ele alış ile bu sistemin parçası olan herkese dağıtmaktır. En büyük amacımız ise, ekosistemin en büyük haber kaynağı ve en çeşitli içerik üreticisi olarak, okurlarımıza yalnızca gelişmeleri iletmek değil, onların da bu gelişmelerin bir parçası olduklarını hissettirmektir. Siz de ekosistemdeki gelişmelerden haberdar olmak istiyorsanız bültenimize abone olabilir, bu ekosistemin bir parçası olarak her gün büyümek ve gelişmek istiyorsanız bizleri sosyal medya hesaplarımızdan takip ederek ailemize katılabilirsiniz.
Dilerseniz Girişim Haberleri İnstagram hesabına buradan ulaşabilirsiniz.
Dilerseniz Girişim Haberleri Linkedin hesabına buradan ulaşabilirsiniz.
