Manipülasyon nedir?
TDK şöyle açıklar:
manipülasyon
(l ince okunur), Fransızca manipulation
1. isim Yönlendirme.
2. isim Seçme, ekleme ve çıkarma yoluyla bilgileri değiştirme.
3. isim, ekonomi Yönlendirim.
Bazı kaynaklarsa daha detaylı olarak şu şekilde ifade ederler:
Başkalarının algısını, fikirlerini ya da davranışlarını çeşitli strateji yöntemiyle değiştirmeyi amaçlayan psikolojik ve sosyal etki türüne manipülasyon denir. Manipülasyon insanların düşünce, davranış ve kararlarını etkilemeyi amaçlar.
Manipülasyon yapan kişilere ise manipülatör denir. Bu kişilerin amacı karşısındaki kişiyi kandırarak maddi çıkar elde etmektir. Manipülatörler doğrudan doğruya yalan söylemez.
Manipülatif insanlar nasıl davranır?
Manipülatif insanlar, sizi eleştirmekten, açıklarınızı yakalamaktan ve bunları diğer insanların da duyabileceği şekilde paylaşmaktan keyif alırlar. Sizi yetersiz hissettirmek, kendinizden şüphe ettirmek için çabalarlar. Eleştirileri yapıcı değil, yıkıcı formdadır.
Manipülatörün narsistik ihtiyaçları; karşısındaki kişinin duygu ve düşüncelerinden hatta özdeğerinden daha önemlidir.Ayrıca narsist kişilik özelliklerinin yanı sıra antisosyal davranış bozukluğu da göstermektedir. Mağdura zihniyle gerçek arasında bir sorun yaratarak bilişsel bozulmalara yol açmaktadır. Duygusal baskı altına alınan kişide çeşitli kısıtlamalar yaratmaktadır. Mağdur olan kişi bir süre sonra duygularını yönetmekte güçlük çekmekte, mantığını kullanmakta zorlanmakta ve her şeyden önemlisi de bu sürecin farkına varabilmesi çok uzun zamanını almaktadır. Manipülatörün ilişkideki bu pasif agresif tavırları, karşısındaki bireyin ciddi psikolojik problemler yaşamasına sebep olur ve kişi bunun bir problem olduğunu çoğu zaman fark etmeyebilir. Bir süre sonra bu kişide anksiyete, depresyon ve sinir krizleri ortaya çıkmaktadır. İlişkide kontrol gücünün zayıflaması hatta olmamasıyla, bu manipülasyona maruz kalan kişi zamanla özdeğerini kaybeder ve benlik duygusu da yok olur.
Manipülatörün ilişkisinde sık kullandığı yöntemlerin başında ise yalan söylemek, aşağılamak, duygu sömürüsünde bulunmak, suçluluk duygusu yaratmak, davranışlarıyla sözleri arasında bir tutarsızlık bulunması ve kurban rolüne girmek vardır. Bu davranışlardaki asıl amaç ilişkide elde edilen kontrol ve güçle birlikte mağduru kendisine bağımlı hale getirebilmek ve yanında tutmaktır. Manipülatör, mağdura kendi istediği etkileri oluşturana kadar bu eylemlere devam edebilir. Bu durumu nasıl ve ne şekilde uygulayacağı amaçları doğrultunda şekillenir.
Manipülasyona uğradığımı nasıl anlarım?
Manipülasyona uğradığını anlamak oldukça zordur özellikle partneriniz tarafından duygusal manipülasyona uğruyorsanız yakıştırmak istemeyebilirsiniz ancak bu konuda dikkatli olmak önemlidir. Manipülatif davranış belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Karşısındakini duygusal olarak manipüle eden kişi, ısrarla kendi isteklerinden bahseder. Bunu yaparken karşısındakinin ihtiyaçlarını hesaba katmaz. Karşısındaki kişi kendi isteklerini ifade etmeye çalıştığında da bunları geçiştirerek, değersizleştirerek, dalga geçerek ya da suçlayarak görmezden gelir.
- Manipülatörler sıklıkla istediklerini elde etmek için gerçeği çarpıtırlar. Bunu yalan söyleyerek, abartıya kaçarak, gerçeği farklı yorumlayarak ya da gizleyerek gerçekleştirebilirler.
- Duygusal manipülasyon yapan kişi çoğunlukla karşısındakine düşünmek ve değerlendirmek için ihtiyaç duyduğu zamanı tanımaz ve aceleci davranır. Böylece istediğini elde etme şansını artırır.
- Bir sorun meydana geldiğinde sürekli kendini haklı göstermek, mağdur rolüne girmek, karşısındakine kendisini kötü hissettirmek gibi tutumlar duygusal manipülatörlerde oldukça yaygındır.
- Mağdur rolünün yanı sıra bazen da aşırı sempatik tavırlarla amaçlarını gerçekleştirmeye çalışırlar. Sürekli hediyeler almak, övgüler yağdırmak, özürler dilemek ve minnettarlık göstermek repertuvarlarında görebileceğimiz davranışlar arasındadır.
- Başkaları ile koalisyonlar kurup kendi taraflarına çekmek, böylece mağdur kişiyi haksız göstermek de başvurdukları yollar arasında yer alır.
- Duygusal şantaj yaparak, hakaret ederek, bağırarak ve/veya öfkeli beden dili kullanarak da agresif tarzda taleplerinin peşinden gidebilirler.
- Söyledikleriniz çarpıtılır. Sizin söylediklerinizin anlamını kendi çıkarları doğrultusunda değiştirmeye çalışır.
- Suçluluk hisleri ile dolu hissedersiniz.
- Başkalarının yanında sizin bir çabanızı takdir ediyor gibi görünürken aslında sizi küçük düşürür. Sıklıkla da şaka yapıyorum der.
- Çok rahat şekilde yalan söyler, doğrusunu bildiğiniz halde, sizin kendinizden şüphe etmenizi sağlar.
- Haksızken bile sesini yükselterek konuşur, sizin kendinizi sorgulamanıza yol açar.
- Sizin yanınızda olup size destek olur gibi yapıp, sonra anlattıklarınızı sizin aleyhinizde kullanabilir. Sizi dinlerken bile aslında gerçekten sizi önemsediği için dinlemiyordur.
- Onunla ilgili size iyi gelmeyen bir şey söylediğinizde, kendi dünyasını, yaşantısını dramatize eder ve sizin ihtiyacınızı, duygunuzu önemsizleştirir. Böyle insanlar tanımışsınızdır, hep onlar mağdurdur. Haksızlığa uğramışlardır hep.
- Sizi daha iyi kontrol etmek ve yönetmek için size akıl verecek, gerçekleri gösterecek kişilerden sizi uzaklaştırmaya, onlara karşı sizi doldurmaya çalışır.
Bu davranışlar karşısında kendinizi;
- Sürekli olarak suçlu hissedebilir,
- Karar vermede güçlük çekebilir,
- Aşırı hassas olduğunuzu düşünebilir,
- Umutsuz ve keyifsiz hissedebilir,
- Değersiz, özgüvensiz hissedebilirsiniz.
Manipülasyonla nasıl başa çıkılır?
Haklarınızı unutmayın.
Bunlara her zaman ve vazgeçilmez bir şekilde hakkınız olduğunu unutmayın:
- Başkaları tarafından saygı görmeye hakkınız var.
- Duygularınızı, düşüncelerinizi ve arzularınızı ifade etmeye hakkınız var.
- Önceliklerinizi oluşturmaya hakkınız var.
- Suçluluk duymadan “Hayır” demeye hakkınız var.
- Ödemesini yaptığını şeyi almaya hakkınız var.
- Etrafınızdakilerden farklı da olsa görüşünüzü ifade etmeye hakkınız var.
- Kendinizi fiziksel, ahlaki ve duygusal tehlikelerden korumaya hakkınız var.
- Yaşamınızı kendi mutluluk anlayışınıza göre oluşturmaya hakkınız var.
Bir manipülatör, haklarınıza saygı duymayacağından ve sınırlarınızı sürekli olarak kıracağından, kişisel alanınızın sınırlarını her zaman hatırlayın. Kendi hayatınızdan sorumlu olduğunuzu unutmayın.
Sınamak için bazı sorular sorun.
Bu kişilere bazı sorular yönelterek öz eleştiri yapıyorlar mı ve/veya utanç duygusunu yaşıyorlar mı anlayabilirsiniz. Zira manipülatif kişiler genelde bu duyguları hissetmez:
- Benden istediğin şeyin adil olduğunu düşünüyor musun?
- Bunun bana karşı adil olduğunu düşünüyor musun?
- Bu konuda kendi fikrime sahip olabilir miyim?
- Bana bunu soruyor musun, yoksa söylüyor musun?
- Karşılığında benim elime ne geçecek?
- Sence ben gerçekten…?
Bir manipülatörün önemli özelliklerinden biri, belli durumlarla karşılaştığınızda hemen cevap veya tepki vermenize neden olmaktır. Tepki süreniz kısaysa, sizi daha kolay manipüle edebilirler. Kendinizi baskı altında hissettiğinizde, beklemeye ve acele karar vermemeye davet ediyorum sizi.
“Düşüneceğim” diyerek durum üzerinde biraz kontrol kabiliyeti kazanabilirsiniz. Ayrıca konuştuğunuz kişiye karşı kendi sınırlarınızı belirlediğiniz için de daha fazla saygı görürsünüz.
Girişim Haberleri Kimdir?
Girişim Haberleri; Kasım 2020’den beri etkin ve aktif faaliyet gösteren, girişimcilik ekosistemine ait her bir parçaya değer vererek ilerleyen bir haber ve içerik sitesidir. Girişim Haberleri’nin en büyük misyonu, iş dünyasına hükmeden girişim ve yatırım aksiyonlarını inovatif bir ele alış ile bu sistemin parçası olan herkese dağıtmaktır. En büyük amacımız ise, ekosistemin en büyük haber kaynağı ve en çeşitli içerik üreticisi olarak, okurlarımıza yalnızca gelişmeleri iletmek değil, onların da bu gelişmelerin bir parçası olduklarını hissettirmektir. Siz de ekosistemdeki gelişmelerden haberdar olmak istiyorsanız bültenimize abone olabilir, bu ekosistemin bir parçası olarak her gün büyümek ve gelişmek istiyorsanız bizleri sosyal medya hesaplarımızdan takip ederek ailemize katılabilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Diğer #Kişisel Gelişim Yazılarımız İçin Tıklayınız.
Dilerseniz Girişim Haberleri Instagram hesabına buradan ulaşabilirsiniz.
Dilerseniz Girişim Haberleri LinkedIn hesabına buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
